Theo thống kê, hiện nay VN là nước có trên 93.000 NLĐ làm việc tại Đài Loan (chiếm 21,78%) chỉ đứng sau Indonesia. Bình quân mỗi năm có 39.000 NLĐ sang làm việc tại thị trường này, chiếm trên 30% tổng số NLĐ VN đi làm việc tại các quốc gia và vùng lãnh thổ.
Một thực trạng báo động là hiện có trên 15.000 người lao động (NLĐ) đang làm việc bất hợp pháp tại Đài Loan (chiếm 16,48%).
Trên 6.000 lao động bỏ trốn mỗi năm
Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ, NLĐ VN bỏ trốn tại Đài Loan bình quân khoảng 550 người/tháng. Chỉ trong năm 2010 và 2011 đã có trên 11.000 NLĐ bỏ trốn khi gần hết giấy phép lao động. Tính trung bình tỉ lệ NLĐ bỏ trốn mới của VN khoảng 8%/năm. Hiện nay, thu nhập của người lao động tại Đài Loan khoảng 650USD/tháng, việc NLĐ bỏ trốn sẽ ảnh hưởng rất lớn đến thị trường này.
Nguyên nhân chính của việc NLĐ bỏ trốn do chi phí để đi rất cao, do nhiều DN xuất khẩu lao động (XKLĐ) có giấy phép đưa NLĐ sang làm việc tại Đài Loan đã không trực tiếp tìm kiếm, khai thác hợp đồng cũng như tuyển chọn, đào tạo và làm thủ tục xuất cảnh cho NLĐ. Thay vào đó, những DN này đã bán hoặc cho thuê tư cách pháp nhân để thực hiện XKLĐ và thu khoản phí từ 150 - 200USD/hợp đồng. Hiện có khoảng 900 Cty Đài Loan ký hợp đồng với 67 Cty VN. Nhưng các đơn vị này đã thành lập tới 104 chi nhánh và 136 cơ sở đào tạo (chưa tính văn phòng đại diện) và phó mặc cho các cơ sở này tự tung tự tác. Do vậy, phần lớn NLĐ đi XKLĐ không hề biết đích xác DN nào của VN đưa họ đi.
 |
| Lao động Việt Nam chuẩn bị đi xuất khẩu lao động sang Đài Loan. Ảnh: Đ.T |
Cục QLLĐNN (Bộ LĐTBXH) cho biết: Rất nhiều NLĐ VN để có thể được đi XKLĐ tại Đài Loan đã phải nộp từ 6.500 - 7.000USD. Trong đó, phần chênh lệch khoảng 1.800 - 2.500USD cao hơn quy định chính là phần tiền môi giới bị tăng cao. Đây là một trong những nguyên nhân khiến NLĐ tìm cách bỏ trốn nhằm bù đắp khoản chi phí quá cao đã bỏ ra. Tính đến hết 31.12.2011, đã có trên 49.000 NLĐ bỏ trốn (lao động nữ khoảng 30.260 người), chiếm 40,82% số NLĐ nước ngoài bỏ trốn tại Đài Loan. Được biết, hiện mới chỉ có 34.786 NLĐ bỏ trốn bị trục xuất về nước và còn trên 15.000 NLĐ bỏ hợp đồng cư trú bất hợp pháp tại thị trường này (chiếm 16,48%).
Nguy cơ mất thị trường
Hiện nay, Đài Loan là một trong những thị trường XKLĐ trọng điểm của VN. Để ngăn chặn tình trạng NLĐ bỏ trốn, Cục QLLĐNN đã phối hợp với Cục Huấn nghiệp thuộc UB Lao động Đài Loan đưa ra các biện pháp ngăn ngừa, đồng thời xây dựng phương án giảm chi phí cho NLĐ. Được biết, để củng cố lại các thị trường lao động, nhất là thị trường Đài Loan, Cục QLLĐNN đã có công văn 341/LĐTBXH-QLLĐNN quy định rõ về mức phí như sau: Lao động đi làm việc tại các ngành công nghiệp mức phí không vượt quá 4.500USD/người/hợp đồng 3 năm (trong đó tiền môi giới không quá 1.500USD); nghề giúp việc gia đình và chăm sóc sức khỏe mức phí là 3.800USD/người/hợp đồng 3 năm (tiền môi giới không quá 800USD).
Tuy nhiên, đây thực chất chỉ là quy định trên giấy. Vì vậy, vấn đề mấu chốt chính là sự giám sát. Hơn ai hết, Cục QLLĐNN chính là cơ quan cần nâng cao năng lực giám sát. Bởi nếu cơ quan này “đánh trống bỏ dùi” thì việc các DN và cơ sở tự ý nâng phí vô tội vạ như thời gian qua là khó tránh khỏi. Nếu không giải quyết được các vấn đề trên thì chắc chắn số lượng NLĐ bỏ trốn sẽ khó giảm và nguy cơ mất thị trường là rất lớn. Nếu điều này xảy ra, chính các DN và sau đó là NLĐ sẽ gánh chịu thiệt hại.
Đặng Tiến
